Olędrzy w krajobrazie i kulturze
18 grudnia br., o godz. 17.00, w Muzeum Etnograficznym przy ul. Bulwary Marszałka J. Piłsudskiego 6 odbędzie się wernisaż wystawy czasowej pt. „Zapomniany świat. Olędrzy w krajobrazie i kulturze”. Ekspozycja poświęcona jest tzw. olędrom — osadnikom pochodzącym z terenu dzisiejszej Holandii i Niemiec, którzy przybyli do Polski w 1. poł. XVI w.
Ukształtowany na potrzeby pierwszych kolonistów model osadniczy utrwalił się i był stosowany w kolejnych wiekach nie tylko wobec przybyszów z Niderlandów czy Fryzji, a także Polaków. Ślady wielowiekowej obecności olędrów na terenie naszego kraju możemy nadal odnaleźć nie tylko na sławnych z bogatych gospodarstw i okazałych olęderskich domów Żuławach, ale też na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej. Świat olędrów przeminął bezpowrotnie wraz z zakończeniem II wojny światowej, pozostawiając milczące świadectwa w postaci budynków, charakterystycznie ukształtowanych pól czy cmentarzy.
Ekspozycja obejmuje zarówno obiekty z zakresu meblarstwa (malowane szafy, stoły oraz intarsjowane i malowane skrzynie), elementy budynku (oryginalne, ręcznie malowane drzwi z wnętrza chałupy olęderskie), przedmioty codziennego użytku (często o walorach dekoracyjnych np. fajansowe talerze, misy, deseczki, dzbanki, puszki) dewocjonalia, a także narzędzia związane z charakterystycznym dla kolonistów profilem gospodarczym (np. prasy do buraków, specjalne beczki do suszonych owoców, narzędzia stolarskie etc.). Pochodzenie wielu zgromadzonych na wystawie obiektów poświadczają sygnatury ich właścicieli lub twórców, które odnaleźć można zarówno na narzędziach gospodarczych, jak i elementach konstrukcyjnych budynków (np. belkach stropowych, nadprożach). Dopełnieniem ekspozycji są archiwalne fotografie, ukazujące specyficzne, jednobudynkowe zagrody, cmentarze, a także reprodukcje wyjątkowych zdjęć sprzed 1945 r., na których zwiedzający zobaczyć mogą osadników zamieszkujących olęderskie wsie na ziemi dobrzyńskiej (przede wszystkim Bógpomóż).
Wszystkie prezentowane muzealia pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku,
Muzeum Mazowieckiego w Płocku oraz Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. Fotografie i archiwalia udostępnione zostały przez Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Toruniu Delegatura we Włocławku, Archiwum Państwowe w Toruniu Oddział we Włocławku oraz prywatnych kolekcjonerów.
Miejsce prezentacji wystawy: Muzeum Etnograficzne, ul. Bulwary Marszałka J. Piłsudskiego 6
Scenariusz i komisariat: Michał Kwiatkowski i Krystyna Pawłowska
Oprawa plastyczna: Magdalena Kolanowska
Czas trwania: 18.12.2015–17.04.2016 r.
Na zdjęciu - fragment XVIII-wiecznej jednobudynkowej zagrody olęderskiej w Słońsku Górnym (obecnie Ciechocinek) fot. M. Kwiatkowski, 2014 r.
