Władcy i przywódcy polscy na monetach
Muzeum zaprasza na wernisaż wystawy pt. Władcy i przywódcy polscy ilustrowani monetą i medalem, który odbędzie 27 listopada b.r., o godz. 17,00, w gmachu Zbiorów Sztuki Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej przy ul. Zamczej 10/12 we Włocławku.
Już pierwszy król Polski Bolesław Chrobry przeniósł swój wizerunek na monety. Prawdopodobnie jest to pionierski, choć nieudolny, portret jaki w Polsce wykonano. Od około roku 1000 zwyczaj umieszczania wizerunku panującego na numizmatach towarzyszy ludziom, z niewielkimi przerwami, do dnia dzisiejszego. Ikonografia ta jest dla nas wyjątkowo cenna, pozwala bowiem przyjrzeć się wizerunkom panujących pochodzącym z epoki. Zatem widzimy oryginalne portrety, wierne i realistyczne, które np. w przypadku Zygmunta I Starego umożliwiają śledzenie procesu starzenia się władcy. Zdarzały się jednak pewne odstępstwa od prawdziwego pokazania modela. Przykładem jest np. osoba Jana Kazimierza Wazy. Wynikało to z nadmiernej gorliwości rytowników chcących przy pomocy retuszu upiększyć twarz niezbyt urodziwego władcy.
Portret królewski na monetach ulegał ewolucji przedstawień i stylów. Początkowo był to schematyczny zarys twarzy lub postaci. Z czasem wprowadzano nowe motywy w rysunku i kompozycji, tak, że oszczep, miecz, tarcza, kolczuga czy atrybuty władzy w postaci korony, berła i jabłka, stają się częstym elementem wyobrażenia władcy stojącego, tronującego lub walczącego. Są to sceny reprezentacyjne, narracyjne (np. obraz walki z lwem, będący pokazaniem ponadludzkiej siły i męstwa władcy) oraz symboliczne.
W XVI wieku, zgodnie z duchem renesansu i za sprawą przybyłych z królową Boną włoskich artystów, portret królewski na monetach nabrał wysokich walorów artystycznych. Artyści dają także początek medalierstwu, które wywiera zdecydowany wpływ na formę stempla menniczego. I tak np. blisko 30 lat mennice koronne, miejskie i prywatne powtarzały charakterystyczny wizerunek Zygmunta III Wazy, zaczerpnięty z koronacyjnych medali. Twarz władcy cechuje stylowa bródka przystrzyżona w szpic oraz długi, modelowany wąs. Na swym portrecie namonetarnym nie starzeje się także Stanisław August Poniatowski, który za sprawą Jana Filipa Holzhaeussera - nadwornego medaliera, nabiera harmonijnych klasycystycznych cech.
Ekspozycja przypomni również najbardziej znane wizerunki, umieszczane na medalach i monetach, władców polskich i osób, które zaznaczyły się w historii narodu i państwa polskiego. Nie zabraknie historycznych grafik ukazujących panujących z najpopularniejszym dziełem Jana Matejki Poczet królów i książąt polskich, zawierającym 44 wyobrażenia rodzimych monarchów.
Wystawę oglądać będzie można do 28 lutego 2016 r. Towarzyszy jej informator pod tym samym tytułem zawierający krótkie opracowania nt.: Wizerunki polskich władców umieszczane na monetach, Przygotowanie srebra i produkcja krążków monetarnych, Przygotowanie stempla i bicie monet oraz Fałszowanie monet.
Scenariusz, komisariat wystawy i tekst informatora – Marian Cieślak
Oprawa plastyczna wystawy i opracowanie graficzne informatora – Magdalena Kolanowska
