Uczcili powstańców pochodzących ze Śmiłowic
Z okazji 70 rocznicy wybuchu powstania warszawskiego - 1 sierpnia 2014 r. na cmentarzu w Śmiłowicach uczniowie Szkoły Podstawowej w Śmiłowicach i harcerze Hufca Włocławek - Powiat z Chocenia uczcili powstańców pochodzących ze Śmiłowic.
W powstaniu warszawskim walczyli m.in. czterej wnukowie Gustawa Findeisena - przedsiębiorcy warszawskiego pochodzenia niemieckiego i jednocześnie od 2 poł. XIX wieku właściciela majątku Śmiłowice. Rodzina Findeisenów złożyła jedną z najwyższych danin krwi, zginęło aż trzech jej przedstawicieli.
Najstarszy wnuk Gustawa - syn Tadeusza - Andrzej Findeisen urodzony 30 listopada 1915 r. w Petersburgu, w czasie okupacji był porucznikiem rezerwy kawalerii w ZWZ – AK pseudonim „Turkiel". W powstaniu walczył na Mokotowie jako dowódca 3 szwadronu 1 pułku szwoleżerów im. Józefa Piłsudskiego. Poległ 2 sierpnia 1944 r. w okolicach Piaseczna. Ze wspomnień Jerzego Sołeckiego znamy okoliczności jego śmierci:
„Na rozkaz naszego dowódcy przeszliśmy przez Lasy Kabackie, wyszliśmy na Wilanów, stamtąd z pomp na Czerniakowskiej wyszliśmy z Warszawy i w Zalesiu Górnym utworzony został oddział przyjmowania zrzutów z Londynu (…). To było w granicach od 15 sierpnia do 1 września (…) W tym okresie też dostaliśmy rozkaz, żeby przejść do Piaseczna i tam dokonać akcji zbrojnej przeciwko Niemcom. Dowódcą tego oddziału był porucznik Findeisen (…). Gdy przechodziliśmy przez szosę do majątku Mysiadło, zaatakowali nas Niemcy. Jak zaatakowali nas, tośmy byli w zasadzie na odkrytym dosyć polu (…) Zginął wtedy porucznik Findeisen.
Młodszy brat porucznika - syn Tadeusza - Krystyn Tadeusz Findeisen urodzony 10 maja 1924 r., podchorąży AK zginął prawdopodobnie na początku powstania w sierpniu 1944 r.
Kolejny wnuk Gustawa - syn Stanisława - Stanisław Roman Findeisen urodzony 7 października 1924 r. w Toruniu, pseudonim "Olszyna" w czasie okupacji sierżant podchorąży odznaczony Krzyżem Walecznych. Był członkiem Grup Szturmowych Szarych Szeregów, ukończył Zastępczy Kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty ZWZ – AK, a następnie przeszedł praktyczne szkolenie wojskowe w „Bazie Leśnej” pod Myszkowem w lecie 1944 r. W powstaniu walczył w najdzielniejszym powstańczym III plutonie „Felek” 2 kompanii „Rudy” batalionu „Zośka" na Woli i Starym Mieście. Ranny na Woli, powrócił do oddziału 24 sierpnia. Poległ 30 sierpnia 1944 r. na terenie zakładów „Fiata” przy ul. Sapieżyńskiej.
Powstanie przeżył najmłodszy wnuk Gustawa - syn Stanisława - Władysław Findeisen urodzony 28 stycznia 1926 w Poznaniu. W czasie okupacji starszy strzelec, pseudonim „Władek”. Przeszedł szkolenie i był przydzielony do 126 plutonu piechoty Armii Krajowej. 1 sierpnia rozpoczął walkę w składzie kompanii kapitana „Cegielskiego”, w Obwodzie Śródmieście. Następnie w Batalionie „Ruczaj” i Batalionie „Oaza” w dzielnicy Śródmieście Południowe i na Górnym Mokotowie. Po kapitulacji 27 września 1944 roku wzięty do niewoli. Przeszedł obóz w Pruszkowie, obóz przejściowy w Skierniewicach i obóz jeniecki Sandbostel Stalag XB.
Kolejni powstańcy urodzeni w Śmiłowicach, o których trzeba pamiętać to Anna i Andrzej Wajcowicz.
Anna Wajcowicz, pseudonim „Hanka Kołczanka” urodzona 5 lipca 1925 roku w Śmiłowicach, była córką Tadeusza, nauczyciela i kierownika szkoły, byłego żołnierza 1 kompanii kadrowej Legionów Polskich i Natalii z domu Gajkiewicz. Do 1939 r. ukończyła dwie klasy Gimnazjum im. Marii Konopnickiej. Ucząc się w gimnazjum, prowadziła drużynę harcerek przy Szkole Powszechnej Nr 6. Od września 1939 r. w Pogotowiu Harcerek. Od maja 1940 r. brała czynny udział w Kujawskim Stowarzyszeniu Literacko - Społecznym „Zew”. W 1940 r. wraz z ojcem przedostała się przez granicę do Warszawy. Tu uczęszczała do Państwowego Gimnazjum i Liceum Żeńskiego im. Narcyzy Żmichowskiej, uzyskując maturę na tajnych kompletach w 1944 r. W konspiracji od 1941 r. Od 1942 r. wywiadowczyni w oddziale informacyjno-wywiadowczym KG ZWZ–AK. Brała także udział w akcjach Organizacji Małego Sabotażu „Wawer”. Od jesieni 1943 r. otrzymała przydział do II plutonu „Alek” 2 kompanii „Rudy” batalionu „Zośka” jako łączniczka dowódcy plutonu Eugeniusza Kechera („Kołczana” – stąd jej pseudonim). Uczestniczyła w akcji bojowej „T – U” oraz w szkoleniu wojskowym w „Bazie Leśnej” pod Wyszkowem. Poległa 1 sierpnia 1944 r. w pierwszych walkach na ul. Okopowej od serii karabinu maszynowego z bunkra w Gettcie, w trakcie zdobywania broni z samochodu - „budy” żandarmerii niemieckiej. Odznaczona Krzyżem Walecznych. Pochowana została wraz z sanitariuszkami: Dorotą Łempicką i Anną Kołdoń na Powązkach Wojskowych w kwaterach żołnierzy i sanitariuszek batalionu "Zośka".
Młodszy brat Anny, Andrzej Wajcowicz, plutonowy „Baca”, urodzony 22 lutego 1926 roku w Śmiłowicach w czasie okupacji był żołnierzem Kedywu - Brygada Dywersyjna "Broda 53", II plutonu „Alek” 2 kompanii „Rudy”, batalionu „Zośka". Walczył na Woli i Starym Mieście, gdzie w czasie ataku na Stawki został ciężko ranny 13 sierpnia 1944 r. Z powstania wyszedł wraz z ludnością cywilną 2 września 1944 roku. Po wojnie był inżynierem elektrykiem, zmarł 14 marca 1996 r. w Olsztynie.
Przypomniane powstańcze losy niczym nie różnią się od losów wielu setek walczących w Warszawie synów i wnuków kujawskiej ziemi. Warto o nich pamiętać szczególnie teraz, w 70 rocznicę Powstania Warszawskiego.
Sławomir Gwardecki
Na zdjęciu:
Warta Honorowa przed symbolicznym grobem Krystyna Tadeusza Findeisena
