Dwór w Michałowie
Blisko granicy powiatu aleksandrowskiego, dwa i pół kilometra na zachód za Sędzinem w gminie Zakrzewo, przy zakręcie drogi powiatowej nr 2622 C w kierunku wsi Kobielice, wśród szerokiej płaszczyzny pól uprawnych wyłania się zwarty kompleks zabudowań i drzew stanowiący kiedyś folwark, dwór i park w Michałowie.
Dwór w Michałowie to budynek parterowy, otynkowany i podpiwniczony, o bryle głównej na planie prostokąta, posadowiony na wysokim cokole ze zdobionymi narożnikami. Od frontu pokaźny dwupiętrowym ryzalit, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem i pokryty dwuspadowym dachem. Elewacja frontowa siedmioosiowa. Do głównych drzwi wejściowych zlokalizowanych u podstawy ryzalitu, prowadzą schody, zwężające się kierunku budynku, flankowane uskokowymi murkami. Główny korpus budynku pokrywa dach naczółkowy z lukarną od strony ogrodu, dziś pod płytami z eternitu, wcześniej pod dachówką. Od wschodu szeroki taras ze schodami do ogrodu posadowiony na arkadowej podstawie i otoczony tralkową balustradą. Od zachodu niewielka przybudówka. Elewacja ogrodowa sześcioosiowa.
Układ wnętrz dwutraktowy. Stropy drewniane z trzcinową podsufitką i wyrzutką wapienną.
Park
Przed budynkiem rozległy plac otoczony ogrodzeniem z nasadzeniami lipowymi w formie szpalerów ułożonych w łuk. Za dworem rozległa powierzchnia trawiasta. Na wschód od dworu kompleks parkowy. Od wschodu i południa park ogranicza aleja klonów srebrzystych, w północnym fragmencie parku od wschodu uległa usunięciu przez wycinkę. Na jej miejscu stoją dziś budynki garaży. W centrum parku podłużne, na osi północ-południe, zagłębienie, będące pozostałością po stawie parkowym. Przy nim skupisko tuj. Na wschód od stawu skupisko dębów. Na północ drugie takie. Na południowy wschód od stawu duża polana, ograniczona wymienioną już aleją składającą się z klonów srebrzystych. Niewielka polana również na północ od stawu, którą ogranicza kępa klonów srebrzystych. Poza wymienionymi soliterowe świerki, wierzby, kasztanowce, lipy, topole oraz akacje. We wschodniej części parku rząd akacji na przedłużeniu alei klonów srebrzystych.
Za czas powstania parku przyjmuje się drugą połowę XIX w.
Założeniu dworsko parkowemu w Michałowie towarzyszy kompleks budynków folwarcznych, składający z powstałych w końcu XIX w. obory, cielętnika, chlewni, dwóch stodół i spichlerza.
Historia
Przeszłość Michałowa jest ściśle związana z pobliskimi Kobielicami i często w dokumentach historycznych oba majątki są wymieniane jako własność jednego właściciela.
Według Maksymiliana Boruckiego Michałowo i Kobielice w roku 1489 należało do rodziny Kobielskich, a niespełna sto lat później, w latach 1560-1582, właścicielem Michałowa był Jakub Sniczyński, a Kobielic J. Mierzwiński. Dokumenty z roku 1583 wymieniają dwóch właścicieli w Kobielicach, gospodarujących na dwóch łanach każdy, Jakuba Smerzinskiego (Sniczynskiego?) i Alberta Niemojewskiego. Jakub Smerzinski posiadał w tym czasie 15 łanów w Michałowie. Monumenta Historica Dioecesos Wladislaviensis S. Chodyńskiego wskazuje Urszulę Ruszkowską jako właścicielkę Michałowa i Kobielic w 1598 r. Z kolei zapiski z wizytacji parafii należących do biskupstwa włocławskiego w tym samym roku wskazują, że właścicielami dóbr Kobielice był w tym czasie również Mikołaj Niemojewski. Jedynym właścicielem dóbr Michałowo i Kobielice w 1789 r. jest Ignacy Niemojewski.
W 1827 r. wieś Michałowo liczyła 15 domów i 146 mieszkańców. W 1866 r. rozległość dóbr Michałowo wynosiła 1451 mórg. W pierwszej ćwierci XIX wieku właścicielem Michałowa i Kobielic był Maciej Wodziński h. Jastrzębiec , a dobra zostały mu skonfiskowane za udział w powstaniu listopadowym. Dobra te przekazane wcześniej w uposażenie Banku Polskiego, sprzedano na licytacji w roku 1848 Janowi Grochowalskiemu . W czasach Grochowalskich, w 1874 r. ,powstał obecny dwór.
Maksymilian Borucki obok spadkobierców Jana Grochowalskiego wymienia jeszcze drugiego właściciela, Michałowa i pobliskich Kobielic, nazwiskiem Witkowski w 1881 r .
Księga Adresowa Polski z 1930 r. wskazuje Kazimierza Rudnickiego jako właściciela ziemskiego w Michałowie, gospodarującego na 644 ha.
W dokumentach odnalezionych w Archiwum Państwowym we Włocławku jako właściciel dóbr Kobielice i Michałowo sporządzonych w 1934r. występuje również Kazimierz Rudnicki. Ten sam jako właściciel majątku Michałowo wymieniony jest jako abonent sieci telefonicznej w 1939 r.
Obecnie dwór i dawny folwark jest w posiadaniu OHZ Osięciny Sp. z o.o.
Na zakończenie
Dwór w Michałowie jest jednym z niewielu przykładów zachowania w dobrym stanie dawnych rezydencji ziemiańskich w powiecie aleksandrowskim. Szczęśliwie w okresie powojennym dwór dostał się w ręce dobrego gospodarza i tak dotrwał do naszych czasów w prawie nienaruszonym stanie.
Zbigniew Sołtysiński
