Pod kozackim kurhanem w Aleksandrowie Kujawskim
Pierwsza sobota czerwca to tradycyjny w Aleksandrowie Kujawskim dzień oddawania hołdu pamięci ukraińskim żołnierzom, którzy walcząc podczas I wojny światowej „za wolność naszą i waszą” znaleźli się na polskiej ziemi już na zawsze. Pod odnowionym 19 lat temu kozackim kurhanem odbywa się msza ekumeniczna, z udziałem duchownych różnych wyznań.
Pod kozackim kurhanem w Aleksandrowie Kujawskim
Pierwsza sobota czerwca to tradycyjny w Aleksandrowie Kujawskim dzień oddawania hołdu pamięci ukraińskim żołnierzom, którzy walcząc podczas I wojny światowej „za wolność naszą i waszą” znaleźli się na polskiej ziemi już na zawsze. Pod odnowionym 19 lat temu kozackim kurhanem odbywa się msza ekumeniczna, z udziałem duchownych różnych wyznań.
W tym roku z okazji XIX rocznicy odnowienia Ukraińskiego Cmentarza Wojskowego do Aleksandrowa Kujawskiego przybyli: konsul generalny Ukrainy w Gdańsku – Maron Jankiew, posłowie Jan Ardanowski i Domicela Kopaczewska, przedstawiciel wojewody Mirosław Suski, gospodarze miasta z burmistrzem z Andrzejem Cieślą i przewodniczącą rady miejskiej Urszulą Paprocką, liczne delegacje, mieszkańcy.
Mimo trudności z wcześniejszym uzyskaniem wizy rano do Aleksandrowa Kujawskiego przyjechała delegacja kozactwa zaporoskiego: Dmitro Sahajdak – marszałek, najwyższy ataman Ukrainy i Diaspory; generał kozactwa, Banczuk Jarosław Arsenijowicz - generalny sędzia kozactwa oraz ataman koszowy, zastępca generalnego sędziego – Igor Aleksandrowicz Simanko.
Duchowieństwo reprezentowali m.in.: ks. Jerzy Malina – proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej pw. św. Szczepana w Toruniu, ks. płk Mikołaj Hajduczenia – proboszcz wojskowej parafii prawosławnej w Ciechocinku, ks. Jarosław Dmitruk – dziekan okręgu bydgoskiego prawosławnej diecezji łódzko-poznańskiej, proboszcz parafii w Bydgoszczy; ks. płk Daniel Popowicz – proboszcz parafii prawosławnej w Gdańsku; ks. ppor. Bogdan Sytczyk – dziekan duszpasterstwa wojskowego kościoła grecko-katolickiego, ks. Zbigniew Adamiak – proboszcz aleksandrowskiej parafii Wspomożenia Wiernych.
Jak co roku, na uroczystości aleksandrowskie przyjechała delegacja środowisk ukraińskich w Polsce: z Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Tarasa Szewczenki w Białym Borze, Związku Ukraińców z Białego Boru, Zespołu Szkół z ukraińskim językiem nauczania w Bartoszycach.
Historię wojskowego cmentarza w Aleksandrowie Kujawskim przypomniał burmistrz Andrzej Cieśla, który pełnił honory gospodarza uroczystości.
W kwietniu 1920 roku, w obliczu bolszewickiego zagrożenia między Polską i Ukraińską Republiką Ludową, podpisana została umowa o wspólnej walce z wrogiem. Tocząca się ze zmiennym powodzeniem wojna zakończyła się jesienią zawarciem polsko-bolszewickiego rozejmu. Żołnierze armii URL zostali wtedy internowani w kilku obozach w Polsce. 5 grudnia przybyła do Aleksandrowa Kuj. 4 Dywizja Kujawska i 6 Dywizja Strzelecka. Żołnierzy rozmieszczono w dwóch dużych barakach. Było ich 3.528, w tym 900 oficerów i 2504 szeregowych oraz 95 kobiet i 29 dzieci wyższego dowództwa. Zmarłych chowano na prowizorycznym cmentarzu. W połowie 1921 roku zaczęto urządzać prawdziwą nekropolię, żołnierze usypali kurhan, na którym stanął czarny zaporoski krzyż. We wrześniu cmentarz został poświęcony.
Kozacka mogiła w okresie międzywojennym stała się swoistym grobem nieznanego żołnierza, mogiłą symbolem. Po II wojnie światowej cmentarz popadł w ruinę. Jesienią 1991 roku z inicjatywy dr Emiliana Wiszki z Torunia rozpoczęto przygotowania do odbudowy nekropolii. Wśród osób zaangażowanych byli dawni burmistrzowie: Zdzisław Nasiński i jego zastępca, a później burmistrz Stanisław Krysiński oraz przewodniczący rady miejskiej Zbigniew Znamierowski. Uroczystość poświęcenia odnowionego cmentarza odbyła się 12 czerwca 1993 roku, na rok przed podpisaniem umowy ukraińsko-polskiej o ochronie miejsc pamięci spoczynku ofiar wojny i represji.
Po odprawieniu modlitwy ekumenicznej przez duchownych odbyła się cześć mniej oficjalna. Przemawiali zaproszeni goście, mówiąc o przyjacielskich związkach między Polską a Ukrainą. Marszałek Dmitro Sahajdak udekorował kozackimi odznaczeniami Ryszarda Świeczkowskiego, Leszka Czarneckiego, Pawła Krzemińskiego, Urszulę Paprocką, kom. Henryka Kalinowskiego z Ogólnopolskiego Stowarzyszenia „Misja Pojednania”, Ryszarda Żukowskiego.
Z kolei wiceprezes Henryk Kalinowski z „Misji Pojednania” udekorował krzyżem stowarzyszenia członków kozackiej delegacji: marszałka Dmitra Sahajdaka, generała Banczuka Jarosława Arsenijowicza i atamana Igora Aleksandrowicza Simanko. Krzyżem uhonorowany został też burmistrz Andrzej Cieśla.
Po tej integralnej części spotkania delegacje różnych środowisk przybyłe na uroczystości złożyły przy dźwiękach strażackiej orkiestry wiązanki kwiatów pod kozackim kurhanem. Na zakończenie uczestnicy uroczystości zaproszeni zostali, jak zwykle, na poczęstunek w firmie BIN, od lat opiekującej się cmentarzem.
Tekst i fot. Stanisław Białowąs
ZDJĘCIA w galerii ( album Aleksandrów Kujawski)
